Haar afgang op het Eurovisiesongfestival diende welbeschouwd ter promotie van haar nieuwe album. ‘Madame X’ ligt er nu. Doet Madonna er op haar zestigste opnieuw toe?
‘Ik heb geen levende vrouwelijke rolmodellen. Niemand doet wat ik doe’, citeerde het blad Vogue Madonna (60), die sinds enkele jaren met haar kinderen in Lissabon woont, in zijn meinummer. Voor wie na de lectuur van dat interview haar beroerde optreden op het Eurovisiesongfestival zag, zal dat pedant hebben geklonken. Madonna zong niet alleen vals in Tel Aviv, ze provoceerde ook nodeloos door op het podium met een Palestijnse vlag te zwaaien. Achteraf liet ze het fel bekritiseerde optreden ook nog eens autotunen op YouTube. Inderdaad: niemand durft zoiets, behalve Madonna.
Toch verdienen haar woorden in Vogue nuancering. Immers, zegt ze een alinea lager, er zijn genoeg vrouwen naar wie ze opkijkt: Angela Davis, Frida Kahlo, Simone de Beauvoir. Alleen waren die geen moeder, zegt ze. ‘Als alleenstaande moeder van zes kinderen blijf ik creatief, ben ik politiek actief, verhef ik mijn stem en doe ik alle andere dingen die ik doe. Dat bedoel ik met: er is niemand in mijn positie.’
Wie durft haar ongelijk geven? In de populaire cultuur is geen enkele vrouw met zoveel geslaagde artistieke en visuele metamorfoses weggekomen als de kameleon uit Michigan: speelse puber met fluo-outfits (‘Holiday’ en ‘Like a Virgin’), glamoureuze blondine (‘La Isla Bonita’), broze diepgelovige (‘Like a Prayer’), behaagzuchtige allumeuse met sexy puntbeha (‘Express Yourself’ en ‘Justify my Love’), cowgirl-rockster (‘Music’) en discoqueen (‘Hung Up’).
Na een paar mindere albums leek ‘Rebel Heart’ (2015) de gedaantewisseling te veel. De muzikale urgentie ontbrak. Tegenwoordig laat de Queen of Pop zich ‘Madame X’ noemen. Wie haar op Instagram volgt, kreeg de voorbije maanden mondjesmaat de oorsprong van die rebranding binnengelepeld. Martha Graham, haar danslerares toen ze op haar 19de in New York belandde, gaf haar die bijnaam. ‘Elke dag verander je van identiteit. Je bent een mysterie.’
Madonna is opnieuw even grillig en ongrijpbaar als de Madame X van vier decennia geleden. Haar 14de studioalbum is zeker niet volmaakt, daarvoor schiet het geheel soms te veel kanten uit. Maar muzikaal durft ze ten minste weer haar nek uitsteken. Natuurlijk doet ze daarbij aan culturele hi-jacking. We horen veel echo’s uit latino pop en urban music, stijlen die het goed doen bij jongeren. Maar ze doet er volstrekt haar eigen ding mee, zonder amechtig grote massa’s te willen behagen. Dat is wat telt: de Queen of Pop lijkt onthecht en maakt weer spannende, uitdagende muziek.
‘Crazy’ en ‘Medellín’ steunen op een aanstekelijke trap beat. In het interessante fadonummer ‘Killers Who Are Partying’ gaat ze de activistische tour op: ‘I will be gay if the gay are burned, and I’ll be Islam if Islam is hated.’ Het intrigerende ‘Dark Ballet’ begint als een dartele pianoballade, maar slaat onverwacht de weg in naar barokke klassieke muziek.
In het interview met Vogue zei Madonna dat ze zich meer dan andere vrouwen moet verantwoorden voor haar leeftijd. Dit moedige album is een ferm statement voor wie haar al had afgeschreven.
‘Madame X’ verschijnt op vrijdag 14 juni bij Interscope/Universal Music.
